აპოკრიფა - "საიდუმლო, დამალული"; ებრაული ან ადრეული ქრისტიანული ლიტერატურის ნაწარმოები, რომელიც არ შედის წმინდა წერილის კანონში. ისინი ამოღებულნი არიან საეკლესიო სარგებლობიდან, რადგან ეკლესიას, სხვადასხვა მიზეზის გამო, არ სურს მათი დაყენება იმავე დონეზე, როგორც მის მიერ მიღებული წიგნები.
არსებობს ძველი აღთქმის და ახალი აღთქმის აპოკრიფები და მათ მიმართ დამოკიდებულება იუდაიზმსა და ქრისტიანობის სხვადასხვა განშტოებაში განსხვავებულია. ეს არის რელიგიური ტექსტები ებრაული და ქრისტიანული ტრადიციებიდან, რომლებიც მოგვითხრობენ ძველი და ახალი აღთქმის მოვლენებზე, მაგრამ ისინი არ არის აღიარებული კანონიკურად ეკლესიისა და სინაგოგის მიერ. მაგალითად, მართლმადიდებლობაში ძველი აღთქმის წიგნები, რომლებიც არ არის ებრაული კანონის ნაწილი, კვლავ შედის ბიბლიის მართლმადიდებლურ ვერსიაში, როგორც არაკანონიკური. მათ შორისაა ეზრას მეორე წიგნი, ტობიტის წიგნი, ჯუდითის წიგნი და მრავალი სხვა.
რუსეთში აპოკრიფებს უწოდებდნენ უარყოფილ წიგნებს, ისინი ძალიან პოპულარული და გავრცელებული იყო, რადგან ეს ნაწარმოებები მკითხველს სიცხადეს აძლევდა ბიბლიის იმ ნაწილებს, რომლებიც აჩენდა კითხვებს. ხალხში ასეთი აპოკრიფები ხშირად იძენენ კანონიკური წიგნების სტატუსს და ზოგჯერ მღვდლებსაც შეეძლოთ მათი გამოყენება ღვთისმსახურებაში.
ქრისტიანული ღვთისმსახურების დროს როგორც ძველი აღთქმის, ისე ახალი აღთქმის აპოკრიფების წაკითხვა აკრძალულია და ისჯება მღვდლობის ჩამორთმევით. ამავდროულად, აპოკრიფებიდან ზოგიერთი ამბავი შედის წმინდა ტრადიციაში - ქრისტიანული ეკლესიების ზეპირი და წერილობითი ტრადიცია. მიუხედავად იმისა, რომ ორივე აღთქმაში არის აპოკრიფები, ყველაზე მეტად ცნობილია ახალი აღთქმის აპოკრიფები. ჩვენს სტატიაში ვისაუბრებთ მათზე, რომლებიც არ შედის მართლმადიდებლობაში ახალი აღთქმის კანონში.
რა ტიპის აპოკრიფები არსებობს?
ყველაზე ცნობილი აპოკრიფები არის ტექსტები, რომლებიც არ იყო შეტანილი ბიბლიაში. მაგრამ მიუხედავად იმისა, რომ ისინი ქრისტიანებს სულიერ სწავლებად ვერ გამოიყენებენ, ისინი მაინც მათი ეპოქის საინტერესო ძეგლებია. მთავარი აპოკრიფები შეიქმნა ქრისტეს შემდეგ, კერძოდ II-IV სს.
ცალ-ცალკე გამოირჩევა სახარებები, რომელთა ავტორებს მიეკუთვნება თავად იესო, თომა მოციქული, მათე, ასევე ქრისტეს ძმა იაკობი და მრავალი სხვა. ეს ნაწარმოებები მოგვითხრობს ქრისტეს მიერ ბავშვობიდან აღსრულებულ სასწაულებზე, ღვთისმშობლის ბავშვობაზე და იმაზეც კი, თუ როგორ ცხოვრობდა პალესტინაში ქადაგებამდე ქრისტე ტიბეტსა და ინდოეთში. ბოლო აპოკრიფს ეწოდება "ტიბეტური სახარება".